Wrocław to jedno z najstarszych miast polskich. Jego pisana historia zaczęła się z początkiem ubiegłego tysiąclecia. Pierwsze historyczne informacje o mieście odnaleźć można w kronice bpa Thietmara, opisującego spotkanie w Gnieżnie księcia Bolesława Chrobrego i cesarza Ottona III.1 Stałe osadnictwo na terenie miasta sięga epoki brązu , okresu kultury łużyckiej .Na prawym brzegu Odry na obszarze Osobowic, w V w. p.n.e znajdował się gród strzegący przeprawy przez Odrę. W starożytnych czasach przez to miejsce przebiegała jedna z bocznych odnóg szlaku bursztynowego.
W X. wieku na Ostrowie Tumskim z inicjatywy czeskiego księcia Bratysława I założono gród. Śląsk należał bowiem do dynastii Przemyślidów i zaczął stopniowo przyjmować religię chrześcijańską. Około 990r. Wrocław stał się stolicą prowincji w wyniku zdobycia Śląska przez Mieszka I , piastowskiego księcia , który pochodził z sąsiedniego państwa Polan.
W 1000 r. utworzono biskupstwo wrocławskie podporządkowane arcybiskupstwu w Gnieźnie. Dziś przyjmuje się tę datę jako początek powstania miasta. Wrocław odgrywał ważną rolę w państwie pierwszych Piastów, w okresie walk z Czechami i Niemcami. W 1003 r. Bolesław Chrobry przeniósł się na Pragę, i dowodził oddziałami spieszącymi na odsiecz oblężonej przez Henryka II Niemczy. Gród wrocławski stał się siedzibą księcia w 1138 r.
Za panowania Henryka I Brodatego , a później jego następców miasto dzięki licznym przywilejom stało się znaczącym ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 1241 r. po najeździe Mongołów na Wrocław miasto w dwadzieścia lat później uzyskało kolejny przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim.
Bardzo silny nadal we Wrocławiu był żywioł polski; języka polskiego nauczano we wrocławskich szkołach, były odprawiane polskie nabożeństwa, a w roku 1475 w wydawnictwie Kacpra Elyana ukazał się pierwszy druk w języku polskim.
W XIV i XV w. pod rządami królów czeskich Wrocław przeżywał czas rozkwitu. Miasto liczyło około 15 000 mieszkańców i było jednym z najważniejszych i najbogatszych miast w Środkowej Europie, niewiele ustępujące Pradze, Gdańskowi i Królewcowi. Z okresu tego pochodzą znakomite gotyckie kościoły i ratusz.
Wrocław i Śląsk , podobnie jak Czechy, znalazły się w XVI w. pod wpływam cesarstwa Austrii rządzonego przez katolickich Habsburgów. Nie przeszkodziło szybkiemu rozprzestrzenianiu się nauki Lutra na tych terenach..
W 1618 r. w Czechach wybuchła wojna trzydziestoletnia, objęła także ziemie śląskie i sam Wrocław, co doprowadziło do gospodarczej ruiny . Miasto odrodziło się dopiero pod koniec XVII w. w dobie kontrreformacji. W tych czasach powstało wiele okazałych barokowych kościołów , klasztorów i pałaców. W XVIII w. powstało kolegium jezuickie z fundacji cesarza Leopolda I, dając początek uniwersytetowi.
Nowy rozdział w historii miasta otworzyło wkroczenie w 1741 r. wojsk króla Fryderyka II Wielkiego i przyłączenie Wrocławia do Prus, rządzonych przez Hohenzollernów.
W XIX w. likwidacja fortyfikacji przyspieszyła włączenie przedmieść do miasta, na których powstały pierwsze fabryki. Pod koniec XIX w. Wrocław liczył już około 30 000 mieszkańców, i był jednym z największych miast cesarstwa niemieckiego.
Reformy ustroju miejskiego, znacznie podniosły aktywność gospodarki we Wrocławiu, które w 1813 r. stało się nieoficjalną stolicą Prus, z której Fryderyk Wilhelm III kierował kampanią napoleońską. W 1819 r. została wybudowana fabryka maszyn cukrowniczych, a później fabryki śrub ?Archimedes?. Zapoczątkowało to większy rozwój przemysłu metalowego i maszynowego, odpowiadającego na zapotrzebowanie rozwijającej się sieci kolejowej. Wkrótce została otworzona pierwsza linia kolei górnośląskiej, a także rozpoczęto budowę dworców kolejowych. Miało to miejsce w 1842 r. W okresie tym rozwijał się przemysł spożywczy ( młyny , cukrownie, browary). Wokół miasta powstały wielkie plantacje pszenicy i buraków cukrowych.
W 1811 r. przez połączenie jezuickiej Akademii Leopoldyńskiej z ewangelickim Uniwersytetem Viadrina we Frankfurcie, powstał Uniwersytet Wrocławski , z którego wywodziło się ośmiu noblistów. W okolicy Uniwersytetu działało wiele towarzystw naukowych i kulturalnych ( wśród nich polskie) . Z inicjatywy tych stowarzyszeń powstały m.in. Galeria Obrazów, Muzeum Starożytności Śląskich , Śląskie Muzeum Sztuk Plastycznych i Śląskie Muzeum Przemysłu Artystycznego . W 1844 r. zostały utworzone różnorodne instytucje finansowe i ubezpieczeniowe: giełda , Śląski Związek Bankowy i wiele innych.
W celu usprawnienia żeglugi między Górnym Śląskiem a Szczecinem rozpoczęła się w 2 poł. XIX w. regulacja i kanalizacja Odry, a także budowa licznych obiektów hydrotechnicznych, w celu zabezpieczenia miasta przed groźnymi wylewami rzek.
Przed końcem I wojny światowej zbudowano Wrocławski Węzeł Wodny ? system, który w tej części Europy nie ma sobie równych. Po wojnie z Francją wpłynął do miasta znaczny kapitał inwestycyjny. Dzięki temu Wrocław wzbogacił się o wiele obiektów użytku publicznego , które zmieniły pejzaż miasta . Powstał Dworzec Główny, szkoły i szpitale. Przebudowano stare mosty, założono nowe ogrody i parki miejskie. Rok 1847 r. przyniósł także wiele zmian. Zmieniono oświetlenie z olejowego na oświetlenie gazowe, a po roku 1891 na oświetlenie elektryczne. Powstałe w 1876 r. tramwaje konne zastąpiono tramwajami elektrycznymi . Szybko wzrastała liczba ludności. Wrocław w 1848 r. liczył 100 tys. .mieszkańców.
Z okazji setnej rocznicy Bitwy Narodów w 1913 r. pod Lipskiem, oraz zwycięstwa nad Napoleonem, została zorganizowana wielka wystawa historyczna w wybudowanej Hali Stulecia, dziś noszącej nazwę Hali Ludowej. Jest to pionierska konstrukcja żelbetonowa i jedno ze szczytowych dzieł architektury modernistycznej.
Obszar miasta w okresie międzywojennym został powiększony o 175 km? .Powstały nowoczesne pod względem urbanistycznym i architektonicznym osiedla mieszkaniowe. Zbudowany został kompleks obiektów sportowych dzisiejszego Stadionu Olimpijskiego. Rządy objęli narodowi socjaliści. W 1938r. została spalona synagoga żydowska. Powstał pierwszy obóz koncentracyjny na obszarze Niemiec. W czasie II wojny światowej Wrocław stał się miastem zsyłki polskich jeńców , więźniów i robotników przymusowych. Pozostające poza zasięgiem nalotów alianckich miasto stało się bezpiecznym schronieniem. Z początkiem 1944 r. przebywało we Wrocławiu około milion ludzi. W wyniku walk miasto w bardzo dużym stopniu uległo zniszczeniu. Najbardziej ucierpiały dzielnice sąsiadujące z centrum. Zniszczonych zostało 21 600 budynków . Wiele cennych zabytków architektury było wypalonych.
Do 1945 r. Wrocław był stolicą prowincji Dolny Śląsk i stał się twierdzą niemiecką, który nosił nazwę Breslau. Zarządzono ewakuację ludności, a w mieście pozostało około 200 000 ludności cywilnej. Byli to przede wszystkim mężczyźni, których zmuszano do niewolniczej pracy przy budowie umocnień i wyburzaniu domów.
Kilka lat później do Wrocławia przybyli pierwsi przedstawiciele administracji polskiej. Zaczęto prace nad odbudową zniszczonego miasta. Stało się to na mocy postanowienia Konferencji Poczdamskiej, gdzie zapadła decyzja o przyznaniu Śląska i Wrocławia Polsce, oraz przesiedleniu niemieckiej ludności. W powojennych latach, które były trudne dla Wrocławia, miastem zarządzała także wojskowa administracja sowiecka, której polityka nie zawsze była zgodna z interesem polskim. W końcu w 1945 r. udało się uruchomić pierwsze urzędy, szkoły. Od 15 listopada swoją działalność rozpoczął Uniwersytet Wrocławski. Uruchomiono także instytucje kulturalne, sportowe i prasę. Rozwinęły się usługi i handel, które były jeszcze prywatnymi inicjatywami. Dużą grupę ludności przybywającej do Wrocławia stanowili mieszkańcy centralnej Polski, Wielkopolski, a także kresowiacy, zwłaszcza lwowiacy. Wraz z nimi sprowadzono ze Lwowa zbiory Ossolineum oraz płótno Panoramy Racławickiej.
Po wojnie kilkakrotnie powiększano powierzchnie miasta. Przyłączono do niego m.in. miasto Brochów, oraz Klecinę, Oporów i Ołtaszyn.
Od 1948 r. po zdobyciu pełni władzy przez komunistów miasto Wrocław w pełni odczuło objawy i skutki tej polityki. Przypisywali sobie zasługę z faktu odzyskania Wrocławia dla państwa polskiego oraz chwalili się sukcesami w odbudowie i integracji miasta z resztą kraju. Przez długie lata zasoby techniczne Wrocławia traktowano jako rezerwuar dla ziem środkowej Polski. Pod koniec lat 50 ?tych miasto odzyskało potencjał ludnościowy , stało się jednym z najważniejszych ośrodków miejskich, gospodarczych, kulturalnych i naukowych kraju. Rozbudowany został przemysł ciężki ? metalowy, maszynowy , środków transportu. Powstały nowo wybudowane osiedla, zdominowane od lat 70 ? tych przez tzw. budownictwo wielkopłytowe.
Powojenny Wrocław należał do najmłodszych, pod względem wieku mieszkańców, ze wszystkich miast Polski. Wrocław na przełomie lat 60. i 70. stał się jednym z najważniejszych centrów kulturalnych kraju.. W sierpniu 1980 r. zakłady pracy przyłączyły się do trwających w kraju strajków powszechnych, które doprowadziły do powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego ? Solidarność?. Sam Wrocław stał się jednym z najsilniejszych bastionów ? Solidarności?
Ważnym wydarzeniem, które miało miejsce w czerwcu 1983 r. była pielgrzymka do kraju papieża Jana Pawła II, który spotkał się z blisko milionem wrocławian i przybyłych do miasta dolnoślązaków w czasie mszy św. odprawionej na terenie Toru Wyścigów Konnych na Partynicach. W 1985r. udostępniono odrestaurowaną Panoramę Racławicką, która stała się jedną z atrakcji turystycznych miasta.
Mieszkańcy Wrocławia w czerwcu 1989 r. zaczęli brać masowy udział w pierwszych wolnych wyborach do Sejmu i Senatu, które dały początek zmian systemowych, wprowadzając Polskę na drogę do demokracji i gospodarki rynkowej. Otworzyły miastu nowe, niespotykane od dziesięcioleci szanse rozwoju.
W maju 1990 r. odbyły się pierwsze wolne wybory samorządowe. Została utworzona Rada Miejska, pierwszym przewodniczącym został Stanisław Miękisz. Prezydentem Wrocławia został Bogdan Zdrojewski. Pierwszym dokonaniem Rady Miejskiej było przywrócenie historycznego herbu Miasta Wrocławia, co stało się symbolicznym aktem akceptacji przez polskich mieszkańców miasta jego dawnej, także niemieckiej przeszłości.
W nowych warunkach i w nowej oprawie miasto, tak jak i reszta kraju przechodziło na wszystkich płaszczyznach transformację. Dawne wielkie zakłady państwowe w szybkim tempie zostały zastąpione prywatnymi podmiotami, większa część uległa prywatyzacji, bądź likwidacji. Zmieniono strukturę przemysłu wrocławskiego, nastawionego obecnie na motoryzację, a także farmaceutykę, czy nowe technologie. Unowocześnieniu wrocławskiego ośrodka przemysłowego sprzyja gwałtowny rozwój szkolnictwa wyższego, które zapewnia wykwalifikowane kadry.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat władze miejskie dokonały wielu zmian, aby miasto nabrało cech metropolitarnych. Wrocław stał się jednym z krajowych liderów w przyciąganiu zagranicznych inwestycji. Dokonuje się systematycznej odnowy architektury miejskiej, oraz gruntownej modernizacji systemu komunikacyjnego.
Przemiana Wrocławia dokonana została nie tylko w sferze materialnej, ale także mentalnej. Rozwija się poczucie tożsamości z miastem, które stało się punktem spotkań turystów z całego świata i organizacji wielkich międzynarodowych imprez.
Miasto stało się również członkiem wielu organizacji międzynarodowych, oraz współpracuje z kilkoma miastami Europy i obu Ameryk.
W 2001 r. we wrześniu nowym prezydentem Wrocławia został Stanisław Huskowski, którego w listopadzie zastąpił Rafał Dutkiewicz.
Literatura:
Janusz Czerwiński , Wrocław w 3 dni, Wrocław 2004 , s. 32.
J. Kwiatek i T. Lijewski, Leksykon miast polskich,Warszawa 1998, s. 1019.
Jacek Bronowski, Przewodnik Kieszonkowy. Wrocław, Bielsko-Biała 2006, s. 5.
Janusz. Czerwiński , Wrocław w 3 dni, Wrocław 2004, s. 33.
J. Kwiatek i T. Lijewski, Leksykon miast polskich,Warszawa 1998, s. 1021.
Janusz Czerwiński, Wrocław. Przewodnik Turystyczny, Wrocław 2004, s. 1.
Janusz Czerwiński , Wrocław w 3 dni, Wrocław 2004 , s 37.
J. Kwiatek i T. Lijewski, Leksykon miast polskich,Warszawa 1998, s. 1022-1023.
www.wroclaw.pl