Kościół św. Krzyża Wrocław

Kościół został ufundowany przez Henryka Probusa, na pamiątkę zakończenia konfliktu oraz pojednania z biskupem Tomaszem II. Kościół św. Krzyża uznawany jest za jeden z najznakomitszych gotyckich zabytków Śląska. Stanowi oryginalną, założoną na planie krzyża łacińskiego, w układzie halowym, z transeptem oraz wydłużonym prezbiterium o długości 66 m i szerokości 44m. Posiada piękne sieciowe sklepienia. Kościół św. Krzyża był pierwszym dwukondygnacyjnym kościołem na Śląsku. Budowa rozpoczęła się od prezbiterium w 1288 r., które było już gotowe w 1301 roku. Budowę górnego kościoła prowadził od 1327 roku biskup Nankier, którego płyta nagrobna znajduje się w kościele dolnym. ?Świątynia otrzymała wysoką rangę kolegiaty.

Kościół dolny wyłączony był z funkcji sakralnych w 1632 roku, a ponownie zaczął je pełnić dopiero w 1924 r. Obecnie służy potrzebom wiernych wyznania greckokatolickiego. Zastosowano w nim sklepienia krzyżowo- żebrowe. W kościele górnym częściowo zniszczonym w czasie ostatniej wojny znajdował się niegdyś polichromowany sarkofag Henryk IV Porbusa.

W portalu wejścia do nawy północnej umieszczony jest tympanon z płaskorzeźbą Henryka IV oraz jego żony Matyldy . Zachowanych zostało kilka płyt nagrobkowych pochodzących z XVI i XVII wieku. Był to renesansowy nagrobek kanonika Stanisława Sauera, zwornik z rzeźbą głowy Henryka IV Probusa.

W połowie XVIII w. wykonane zostało nowe, barokowe wyposażenie wnętrza. Składało się z monumentalnych ołtarzy, głównego i w obu ramionach transeptu, oraz chóru organowego. Od strony północno- wschodniej do prezbiterium oraz transeptu przylega zakrystia z salą posiedzeń kapituły kolegiackiej. Na elewacji nawy południowej umieszczono tablicę upamiętniającą Mikołaja Kopernika.

Podczas wojny kościół św. Krzyża utracił tylko część sklepień i pokrycie dachowe, wskutek wybuchu bomb we wnętrzu kościoła.

Został odrestaurowany w latach pięćdziesiątych, lecz niezbyt umiejętnie , nie odzyskał dawnej kolorystyki wnętrza.
Z barokowego wystroju zachowały się tylko częściowo ołtarze transeptu, a także szereg średniowiecznej, oraz renesansowej dekoracji rzeźbiarskiej.

W okresie oblężenia wojsk napoleońskich dolna cześć kościoła służyła mieszkańcom jako schron. W połowie XIX wieku wnętrza kościoła zostały odnowione w stylu neogotyckim. Po wojnie w dolnym kościele odprawiano nabożeństwa dla Niemców.

Literatura:
Edmund Małachowicz, Ostrów Tumski i wyspy we Wrocławiu, Warszawa 1988, s. 35-37.
Janusz Czerwiński, op.cit., s. 100-101.

Rate and write a review

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

plac Kościelny 1
Wrocław 48-300 Województwo dolnośląskie PL
Get directions